Polimerlere Uygulanan Testler: Yaşlandırma Testi
Yaşlanma bir malzemenin yavaş yavaş fiziksel ve kimyasal olarak geri döndürülemeyecek şekilde şekil değiştirmesidir. Polimerlerde uzun ömürlü kullanılacak endüstriyel ürünler için yaşlandırma testi oldukça önemlidir.
Genellikle sıcaklık, ultraviyole ışığa maruz kalma, görünür ışık, atmosferik bileşenler, nem veya sıvılar gibi etmenler polimerin yaşlanması için en etkin durumlar olarak sıralanabilir.
Polimerlerde yaşlanma; fiziksel yaşlanma ve kimyasal yaşlanma olarak ikiye ayrılmaktadır. Sahip oldukları amorf yapı zamanla fiziksel değişime uğrayarak elastik yapısı bozunur. Molekül ağırlıklarının az olması ve yapılarının daha yumuşak olması yaşlanmaya karşı dirençlerinin de az olmasını doğurur.
Polimerlerde yaşlanmanın en büyük sebebi ısı ve sıcaklık ile zincir yapısının bozunmasıdır. Yaşlandırmanın etkisi ile moleküller arası bağlar zayıflayarak yapıda farklı moleküller oluşmaktadır. Bu etki moleküler kütle ölçümü yapılarak tespit edilir. Farklı moleküllerin oluşması ile yüzeyde görünüm de değişmiş olur.
UV ışını altına yaşlandırma kimyasal polimer yaşlanması olarak sınıflandırılır. UV ışını altında kalan malzeme hızlı şekilde yaşlanmasına neden olan bağ yapıları oluşur. UV ışının etkisi ile yüzeyde de oksitlenme meydana gelir. Özellikle PE türevi polimerlerin UV ışınları altında bozunma süreci oldukça hızlıdır. Bu süreci yavaşlatmak için hammadde ile birlikte carbon black ve/veya TiO2 yaygın olarak kullanılır. Ancak en güvenilir yöntem UV stabilizatör ya da UV absorber katkı kullanılmasıdır.
Fiziksel yaşlanma da ise bağ yapılarının kopması sonucu yüzeyde meydana gelen değişimler ile malzeme yük altında kopmalara ve deformasyona uğramaktadır. Özellikle PVC malzeme gevrek yapısı nedeniyle fiziksel yaşlanmaya maruz kaldığında kırılmalara neden olabilir.
Polimer malzemelerin yaşlanması normal çalışma sürelerinde oldukça zaman almaktadır. Bu nedenle maruz kalınan uygunsuz koşula dayanımı ölçmek için yaşlandırma testleri yapılır.
Yaşlandırma testi TS EN 2243 standardına göre ısı, nem ve 30,60,90, vb. süreler ayarlanarak özel yaşlandırma kabinlerinde yapılmaktadır.